ПАТРАПІЛА КАСА НА КАМЕНЬ

ПАТРАПІЛА КАСА НА КАМЕНЬ

Знаная рэч на свеце, што калі збяруцца

Двое роўных, заўсёды, як каты, дзяруцца.

Ды калі чорна ў роце альбо прутка ў лапе,

Будзе так, як з касой, што на камень трапе.

Гэтака ёсць прымаўка ў нашым народзе.

Быў сабе поп сярдзіты у адным прыходзе.

Меў жонку маладую, гладкую худобу,

Косы саўсім рудыя і глядзеў з-пад лобу.

А такія прыкметы ўсім знаны вельмі:

Руды, крывы, вугнявы — то напэўна шэльмы.

Вота ж ён так, як баша [22], на сваім хвальварку

Жыў раскошна без гора і вёў гаспадарку.

Як кожны з іх брата, меў таку патугу:

Галіў сваіх «авечак» і маліўся Богу.

А ў суседстве за рэчкай, гдзе млынок вясковы,

Шумеў, стоячы здаўна, цёмны бор хваёвы.

У тым баку, гдзе дарогі сходзяцца у вілкі,

Быў узгорак і на ім старыя магілкі.

А што вельмі старыя, можна па тым знаці,

Што растучых там хвояў удвух не абняці.

Бор той, як гаварылі, аддаўна быў дворны.

I як поп быў увесь рыжы, так ляснічы — чорны,

Шпаркі ён быў без меры, гарачы ваяка,

I казалі другія, быццам «аўстрыяка».

Ды, мусіць, была праўда, бо як настаў знова,

Саўсім мовы нашай ён не знаў ні слова.

Вота ж гэны ляснічы здумаў лес рубаці

Каля гэных могілак, а поп — не даваці.

Зрабіўся крык і гоман на увесь бярэзнік:

Ляснічы крычаў «каўтун», поп крычаў «мяцежнік».

Думалі, што з крыку пэўна драка будзе,

Але і пасля крыку было «дзела» ў судзе.

Бо поп, нядоўга ждаўшы, напісаў прашэнне

I за «самаўпраўства» і за «аскарбленне».

Суд як суд: завёў «дзела», паслаў па павестцы,

Што будзе гэту справу разглядаць на месцы,

I як для вінавацтва, так для абароны,

Каб былі ў час на месцы сведкі і староны.

Ляснічы сабраў стражу, узяў «прававеда»,

А поп — дзяка, старасту і старога дзеда

I так іх наўчае: «Юрка і Васілі,

Глядзеце ж, каб вы гэтак усе гаварылі,

Што тут яшчэ нядаўна ўсе крыжы стаялі,

Што на гэтых могілках вы бацькоў хавалі,

Што ўрэшце і сягоння ёсць такая мода

Хаваць тут нехрышчоных з усяго прыхода».

Сабраліся ўсе разам на той бугор спорны:

Земскі, сведкі, поп рыжы і ляснічы чорны.

Зноў спрэчкі пачаліся, старыя рахубы [23]:

Адзін глядзіць з-пад лобу, другі скаліць зубы.

А земскі, пры медалі, ўрэчы на шнурочку,

Пачаў пытацца сведкаў, але ў адзіночку.

Дык правіць адзін гэта, а другі не тое,

Той гаворыць да дзела, іншы што другое.

Як спытаў старога: «Што ты знаеш гэтак?»

«Мы тут, — кажа, — хавалі і бацькоў і дзетак».

«Добра, — земскі гаворыць, — а пакажы ж, мілы,

Гдзе будуць твайго бацькі і маткі магілы?»

А стары, знаць, забыўся, што гаварыць мае,

Паскрабаўшы за вухам, кажа: «Чорт іх знае!»

Ну дык з гэтакіх сведак, як з лазовых лісцяў,

Не меў «бацька» для дзела вялікай карысці.

Бо судзіцца — трэ ведаць і сказаць, не жарты,

Гэта будзе ўсё роўна, што іграць у карты.

Вота ж з гэнага дзіва, як прыйшло да скутку,

Выйграў «бацюшка» гэны на касцеле дудку.

I здалося б, што трэба аб гэтым забыцца,

Але поп наш задумаў, каб на кім памсціцца

I спагнаць сваю злобу на кім нязгледным:

На дворным чалавеку, на лесніку бедным.

Той, сказаць, дурнаваты, для Бога угодну

Прыйшоў да баці споведзь адбываць велікодну.

А папу таго трэба, і каб больш пранюхаць,

Ён сказаў сваёй дзеўцы, каб прыйшла

падслухаць

I выцягнуў, вужака, з таго панямножку,

Што той, быўшы на судзе, мусіць, прылгаў

трошку

I як відзіш з даносам узяўся, як за ветку,

Сваю дзеўку у «дзела» пасунуў за сведку.

I пайшла цяганіна, бачыў гэта кожны —

Пракукор, следавацель, после суд акружны.

А на судзе, вядома, зараз адвакаты

Цягнулі з чалавека апошнія шматы.

I па ўсім па гэтым, як кажуць, нарэшце

Бедны ляснік адсядзеў восем дзён урэшце!

А з гэтага карысці не было нікому,

Вось хіба адвакату ды папу рудому.