КУМАВЫ МАГІЛЫ

КУМАВЫ МАГІЛЫ

У нашым краі, недалёка, ў Беларусі мілай

Ёсць мясцовасць адзінока — Кумавы Магілы.

Поле і камення кучы, верас пакруціўся,

А калісь праз бор дрымучы там гасцінец віўся.

Таго бору цяпер годзе, няма і галінкі,

Толькі ходзяць у народзе такія ўспамінкі:

Што калісьці, мой ты братка, зімняю парою

Ад хрысту вязлі дзіцятка неяк кум з кумою,

Ды спазніліся на ліха пасле надвячорку

I ў лесе грэшну сціха завялі гаворку.

Кум дурэці пачынае, кума слухаць рада,

Аж на іх тут нападае ваўкоў цэла стада.

Кум спалохаўся да смерці, ды ўжо жартаў досыць!

Пугай стаў каня ён дзерці, конь пачаў уносіць.

А ваўкі не астаюцца, але даганяюць,

Зубы скаляць, разяюцца, за сані хватаюць.

Кума ў голас: «Мусіць, згінем, прападзём, нябожа!

Хіба ваўкам дзіця кінем, самі ўцячом, можа?»

I, не думаўшы, шпурнула ў мяккі снег дзіцятка,

Ды ваўкоў не абманула хрышчоная матка,

Бо яны ўсе неяк сціха ды страшна завылі,

А тут санкі, як на ліха, да зямлі прыстылі.

Конь хоць стаў, але ад пугі даў ў хамут

парадна,

Дык тут выкрутні з натугі лопнулі абадва.

Конь віхром тады памчаўся, рваў із сіл астатка,

А там кум з кумой астаўся, санкі і дзіцятка…

. . .

Заржаў конік ля парога, прыляцеўшы ў мыле,

Тут паднялі ўсе трывогу і загаманілі.

Рынулі ўсе да астатка, кінуўшы бяседу,

Знайшлі санкі і дзіцятка, а кумоў — ні следу!

Толькі снег стаптаны дужа, у тое месца йдучы,

Ды крыві стаяла лужа і касцей дзве кучы.

Іх у лесе там схавалі, дзе быў дуб пахілы,

После месца то празвалі Кумавы Магілы.

I з тых пор на гэтым месцы, гаварылі людзі,

Нешта ўночы падарожным часта коні пудзе:

То ў канаву цябе згоніць, лопне гуж, атосы,

Парве вупраж і паломіць сані і калёсы.

I баяцца людзі сталі гэтых месц да смерці,

Завяліся там, казалі, хіба толькі чэрці.

Раз зімою — не забыўся — едуць людзі нашы,

Дай і я, але запіўся неяк на кірмашы.

(Не тайно ж гэта нікому: то з бяды, то з гора.)

А як кажуць, то п’яному па калені мора.

Месяц свеціць, хмаркі мчацца, сам я прыпяваю,

Зоркі свецяць ды іскрацца, еду ані дбаю.

Параўняўся з тым курганам я, здаецца, шпарка,

Аж тут месяц, як туманам, засланіла хмарка.

Стала цёмна неяк зразу; я патрос ляйцыма,

Бо мой конь — знай ты заразу! — стаў стрыгчы

вушыма.

Ды убок, забыўшы пужку, як лінуў хто варам,

Я у снег, як у падушку, уваліўся тварам.

I з канавы пакуль вылез, як мядзведзь

з мярлогу [20],

Дык тут яснасць асвяціла прада мной дарогу.

Зірк — аж сані на дарозе; думаў: мае гэта,

Гляджу — не: сядзяць на возе з мужчынам

кабета.

А кругом іх аступіўшы, як абручам душаць,

Ваўкоў стада, — палічыўшы, з сарачню іх,

мусіць.

Усе хібы панадуваўшы, і хвасты, як трубы,

Языкі павыстаўляўшы, страшна скаляць зубы.

Валасы мне падняліся, хмель адразу згінуў,

Рукі, ногі затрасліся, чуць ізноў не рынуў.

У вушах звінела нешта, перасохла горла,

Перайшоў мароз па плечах, і у грудзях спёрла.

Ногі з месца не парушу і рукой не цісну,

Стаяць трудна, але трэба, і слаўца не пісну.

Стаю гэтак я і ныю, так, як у магіле,

Аж ка мне вось людзі тыя так загаварылі:

«Чалавеча! Помніць будзеш добра месца гэта!

Знай жа тое, што мы людзі не з гэтага свету.

Тры вякі над вашым светам ужо праляцелі,

Як калісь мы ў месцы гэтым саграшыць хацелі.

А за тое тут час доўгі кару адбывалі:

Людзей зводзілі з дарогі і коні пужалі.

Тры вякі на месцы гэтым былі як прыкуты,

Трыста год прайшло нарэшце і — канец пакуты!

Чалавеча! Едзь дахаты і скажы тым людзям,

Што з сягонняшняе даты страшыць вас не

будзем.

Тут уночы ці ў дзень белы свабодна дарога.

Едзьце цэлы і здаровы, мы ідзем да Бога!»

Усё, пакуль змігнуці вокам, знікла і прапала:

Ні людзей тых, ані воўкаў, ні санак не стала.

Запеў певень дзесьці, чутна, зніклі хутка хмары,

Бледны месяц неяк смутна выплыў ізза хмары.

А ў мяне перад вачыма стаяў, азіраўся

Конь мой, бо у куст ляйцыма неяк ублытаўся.

Працёр вочы я, паслухаў ды нерахрысціўся,

Сеў на воз і добрым трухам дахаты пусціўся.

Дома нашы трэслі бабы вушмі, быццам козы,

Што прыехаў я з кірмаша дадому цвярозы.

У тым жа месцы больш піколі ці хто йдзе,

ці едзе,

Аніякіх страхаў болей нідзе не угледзе.