ПРА ПАНОЎ

ПРА ПАНОЎ

…Апавядаў ён не раз дзіва

Часам смешна, часам шчасліва,

Шмат чаго помніў, многа знаў

I вельмі не любіў паноў.

Бывала, так стары гавора:

Дзеткі, яшчэ, мусіць, не скора

Надойдзе гэтакі вось час,

Што блісне сонейка для нас.

Бо хоць яно й цяпер яснее

I у пагоду ёмка грэе

Ды ярка свеціць вось ізноў,

Але тыкеля… для паноў!

А мужык бедны у цямноце,

Карэлы, ў мазалях і ў поце,

Пакоран, баязліў і ціх,

Гаруе век свой на другіх.

Ніхто б таму і не дзівіўся,

Каб жа хоць труд яго цаніўся

I уважаўся хоць крыху,

Не было б, можа, і граху.

Але не мае шмат павагі

Наш брат ад шэрае сярмягі.

Крыўдзяць і кпяць з яго усе,

А ён усё гэта знясе.

На мужыка прыскеліць вока

I пазірае ізвысока

Духоўнік, пан, чыноўнік, жыд,

Хоць з яго працы будзе сыт.

Наслухацца можна і скора,

Што яно пра цябе гавора —

Пані або панок другі,

Не варт мужыцкае нагі.

Не раз яно цябе намуча,

I за гарэлую анучу

Цябе не лічыць яшчэ ён,—

А ты цярпі, будзеш спасён!

Няхай жа нашаму мужчыне

Быць трапіцца ў паноў ў гасціне,

Ну, дык магу смела сказаць,

Што будзе после праклінаць.

Бо там смяюцца з нашай мовы

Пустыя гэтыя галовы.

Выкпяць яны цябе капой,

Бо ў іх парадак ідзе свой.

Нярэдка там вось пачуць можна

Такое званне: «Byd?o dwono?ne»,

«Labity cham» i «Ciesny ?ob»,

Ці то зноў: «Ch?opka» або «Ch?op».

I знойдуць на цябе прычыну:

To за адзежку, то за міну,

Не гэтак стаў, то не там сеў,

То зашмат піў, замнога еў.

I як бы там ты ні стараўся

Ды драбней маку рассыпаўся

Ці быў, нібы трава, ціхі —

Не ўгодзіш пэўне ні крыхі.

I ў кожнай справе, ў кожным дзеле,

Ці то ў хароме, ці ў касцеле,

Гдзе толькі можа шляхціц, там

Утыкае спрытна слова «хам».

А не адна краля такая,

Што пад цыцкой кудзелю мае,

Намазаўшы парадна твар,

У рэчы дарагі тавар,

I зубы чужыя у роце,

Дзмецца, як жаба на балоце,

Або як вош так акурат,—

Аббрэша з галавы да пят…